Ustawa z dnia 30 maja 2014 roku o prawach konsumenta wprowadziła szereg regulacji mających na celu ochronę konsumentów w relacjach z przedsiębiorcami. Jednym z kluczowych elementów tej ochrony jest pojęcie niezgodności towaru z umową, które stanowi podstawę roszczeń konsumentów w przypadku, gdy zakupiony produkt nie spełnia określonych oczekiwań lub nie jest zgodny z ustaleniami. Niezgodność towaru z umową daje konsumentowi możliwość skorzystania z różnych środków ochrony prawnej, takich jak naprawa, wymiana, obniżenie ceny czy odstąpienie od umowy.
1. Zakres stosowania pojęcia niezgodności towaru z umową
Pojęcie niezgodności towaru z umową odnosi się do sytuacji, w których dostarczony towar nie odpowiada cechom określonym w umowie lub w specyfikacji przekazanej konsumentowi przez przedsiębiorcę. Przepisy te stosuje się do umów sprzedaży zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami a konsumentami, czyli osobami fizycznymi działającymi w celu niezwiązanym bezpośrednio z ich działalnością gospodarczą lub zawodową.
Zgodnie z ustawą o prawach konsumenta, towar powinien spełniać następujące warunki:
a. Zgodność z umową – towar powinien odpowiadać opisowi zawartemu w umowie, spełniać wymagania stawiane przez konsumenta oraz odpowiadać próbce lub wzorcowi, jeżeli taki został przedstawiony przed zawarciem umowy.
b. Zdatność do celu określonego w umowie – towar powinien być odpowiedni do celu, do którego tego rodzaju towar jest zazwyczaj używany, a także spełniać specyficzne wymagania konsumenta, jeżeli zostały one uzgodnione z przedsiębiorcą.
c. Zgodność z publicznymi zapewnieniami – produkt powinien spełniać cechy, które przedsiębiorca zapewniał publicznie, na przykład w reklamie, na etykietach, w opisie produktu na stronie internetowej itp.
d. Jakość i funkcjonalność – towar powinien być odpowiedniej jakości, czyli wolny od wad, trwały i zdatny do użytkowania przez określony czas, zgodny z oczekiwaniami wynikającymi z normalnego użytkowania produktów tego rodzaju.
2. Kiedy mamy do czynienia z niezgodnością towaru z umową?
Niezgodność towaru z umową może wynikać zarówno z fizycznych wad produktu, jak i z nieodpowiedniego dopasowania towaru do oczekiwań konsumenta. Przykładami sytuacji, w których towar może być niezgodny z umową, są:
– Niewłaściwy towar – konsument zamówił określony model urządzenia, ale otrzymał inny, o różnych parametrach lub funkcjach.
– Wady fizyczne – towar jest uszkodzony, niekompletny lub nie działa zgodnie z opisem.
– Brak zgodności z opisem – towar nie spełnia cech reklamowanych przez przedsiębiorcę, np. jego kolor, rozmiar, waga lub inne istotne parametry są różne od tych przedstawionych w ofercie.
– Niezgodność z próbką lub wzorem – towar różni się od przedstawionej próbki lub wzoru, na podstawie których konsument dokonał zakupu.
– Nieodpowiednia jakość – towar jest wykonany z materiałów gorszej jakości niż wynikało to z opisu, lub nie spełnia norm jakościowych dla danego rodzaju produktu.
3. Odpowiedzialność przedsiębiorcy
Zgodnie z przepisami ustawy o prawach konsumenta, przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność za niezgodność towaru z umową, która istniała w chwili dostarczenia towaru, nawet jeśli wada ujawniła się dopiero później. Ważnym elementem ochrony konsumenta jest domniemanie, że każda niezgodność, która ujawni się w ciągu 2 lat od dostarczenia towaru, istniała w chwili jego dostawy. To oznacza, że w przypadku wystąpienia problemu z towarem w tym okresie, to na przedsiębiorcy spoczywa obowiązek udowodnienia, że wada powstała później, np. w wyniku niewłaściwego użytkowania przez konsumenta.
Warto podkreślić, że odpowiedzialność przedsiębiorcy z tytułu niezgodności towaru z umową obowiązuje niezależnie od innych form gwarancji oferowanych przez producentów lub sprzedawców. Gwarancja jest dobrowolnym zobowiązaniem producenta, ale nie zwalnia przedsiębiorcy z odpowiedzialności wynikającej z przepisów ustawy.
4. Środki ochrony konsumenta w przypadku niezgodności towaru z umową
W przypadku stwierdzenia niezgodności towaru z umową, konsument ma prawo skorzystać z określonych środków ochrony prawnej. Ustawa o prawach konsumenta przewiduje następujące roszczenia:
a. Naprawa towaru – konsument może żądać naprawy towaru, aby przywrócić jego zgodność z umową. Naprawa powinna być dokonana bezpłatnie, w rozsądnym czasie i bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta.
b. Wymiana towaru – jeżeli naprawa nie jest możliwa lub jest niewykonalna, konsument ma prawo żądać wymiany towaru na nowy, wolny od wad.
c. Obniżenie ceny – w sytuacji, gdy naprawa lub wymiana towaru są niemożliwe albo nadmiernie uciążliwe, konsument może domagać się obniżenia ceny. Obniżka powinna odpowiadać wartości niezgodnego towaru w porównaniu z wartością towaru zgodnego z umową.
d. Odstąpienie od umowy – w przypadku istotnej niezgodności towaru z umową konsument może odstąpić od umowy, czyli żądać zwrotu pełnej kwoty zapłaconej za towar. Odstąpienie od umowy jest możliwe, jeśli niezgodność jest istotna, np. produkt nie spełnia podstawowych funkcji, które były przedmiotem umowy, lub wada jest niemożliwa do naprawienia.
5. Obowiązki przedsiębiorcy w przypadku reklamacji
Przedsiębiorca ma określone obowiązki w przypadku, gdy konsument zgłosi reklamację dotyczącą niezgodności towaru z umową. Reklamacja może być zgłoszona na piśmie, drogą elektroniczną lub osobiście. Przedsiębiorca ma 14 dni na ustosunkowanie się do reklamacji, licząc od dnia jej otrzymania. Jeśli przedsiębiorca nie udzieli odpowiedzi w tym terminie, uznaje się, że reklamacja została uwzględniona.
Przedsiębiorca ma obowiązek usunąć wadę lub wymienić towar w rozsądnym czasie, jednak bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta. Koszty naprawy, wymiany lub obniżenia ceny ponosi przedsiębiorca, co stanowi istotną gwarancję ochrony interesów konsumenta.
6. Terminy zgłaszania roszczeń
Konsument ma 2 lata od dnia wydania towaru na zgłoszenie roszczeń z tytułu niezgodności towaru z umową. Jeżeli wada zostanie ujawniona przed upływem tego okresu, konsument powinien zgłosić reklamację niezwłocznie, jednak nie później niż w ciągu roku od momentu zauważenia wady. Przedawnienie roszczeń następuje po upływie dwóch lat od dnia, w którym konsument zauważył wadę, ale nie później niż po pięciu latach od dnia wydania towaru.
7. Wyjątki od odpowiedzialności przedsiębiorcy
Warto podkreślić, że nie zawsze przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność za niezgodność towaru z umową. Przedsiębiorca nie odpowiada za niezgodność wynikającą z:
– niewłaściwego użytkowania towaru przez konsumenta,
– uszkodzeń powstałych z winy konsumenta,
– naturalnego zużycia towaru.
Konsument, który decyduje się na reklamację, musi również pamiętać o odpowiednim przechowywaniu dowodów zakupu (paragonu, faktury) oraz zachowaniu towaru w stanie umożliwiającym ocenę jego niezgodności.
Podsumowanie
Niezgodność towaru z umową według ustawy o prawach konsumenta to kluczowy element ochrony konsumentów w relacjach handlowych. Przepisy te zapewniają konsumentowi szeroki wachlarz środków ochrony prawnej, dając możliwość naprawy, wymiany towaru, obniżenia ceny lub odstąpienia od umowy. Szczególne znaczenie mają tu terminy zgłaszania reklamacji, obowiązki przedsiębiorcy oraz domniemanie istnienia wady w chwili dostarczenia towaru. Dla przedsiębiorców oznacza to konieczność przestrzegania rygorystycznych standardów jakości, a dla konsumentów – gwarancję ochrony ich interesów w przypadku nabycia wadliwych produktów.
Autorem wpisu jest adwokat Marek Jaroch, informację o jego kancelarii znajdziecie Państwo w zakładce adwokat Białystok.