Podział majątku wspólnego z uwzględnieniem kredytu hipotecznego

Podział majątku wspólnego małżonków po rozwodzie jest jednym z najważniejszych etapów zakończenia wspólności majątkowej, która co do zasady powstaje w momencie zawarcia związku małżeńskiego. W przypadku rozwodu, ustaje wspólność majątkowa małżonków, co oznacza, że majątek wspólny powinien zostać podzielony. Sytuacja komplikuje się, gdy w skład majątku wspólnego wchodzą zobowiązania finansowe, takie jak kredyt hipoteczny zaciągnięty na zakup wspólnej nieruchomości. Kredyt hipoteczny ma szczególny charakter, ponieważ obejmuje zarówno prawo własności do nieruchomości, jak i obciążenie finansowe.

Podział majątku wspólnego z uwzględnieniem kredytu hipotecznego wymaga nie tylko rozdzielenia samej nieruchomości, ale również ustalenia, kto będzie odpowiedzialny za spłatę kredytu. Problematyka ta jest szczególnie istotna, ponieważ kredyt hipoteczny zaciągnięty wspólnie przez małżonków pozostaje ich wspólnym zobowiązaniem wobec banku nawet po rozwodzie.

Podstawy prawne podziału majątku wspólnego

Podział majątku wspólnego po rozwodzie regulowany jest przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje wspólność majątkowa, obejmująca wszystkie przedmioty nabyte przez małżonków w trakcie trwania małżeństwa. Obejmuje to zarówno składniki majątkowe, jak i zobowiązania, w tym kredyt hipoteczny. Z kolei art. 35 k.r.o. stanowi, że w trakcie trwania wspólności majątkowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Dopiero po ustaniu wspólności, np. w wyniku rozwodu, możliwy jest podział majątku wspólnego.

Podział majątku wspólnego może nastąpić na dwa sposoby:

1. Umowny podział majątku – jeżeli małżonkowie są w stanie dojść do porozumienia, mogą samodzielnie dokonać podziału majątku wspólnego, zawierając umowę w formie pisemnej. Jeżeli w skład majątku wchodzi nieruchomość, konieczne jest zawarcie umowy w formie aktu notarialnego.

2. Sądowy podział majątku – jeżeli małżonkowie nie są w stanie porozumieć się co do sposobu podziału majątku, konieczne jest przeprowadzenie postępowania sądowego. Wniosek o podział majątku można złożyć po orzeczeniu rozwodu lub równocześnie z wnioskiem o rozwód, z tym zastrzeżeniem, że musi być to zawsze zgodny wniosek.

Podział majątku wspólnego a kredyt hipoteczny

W sytuacji, gdy w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość obciążona kredytem hipotecznym, podział tego majątku staje się bardziej skomplikowany. Podstawową kwestią, którą trzeba rozwiązać, jest nie tylko podział samej nieruchomości, ale również ustalenie, kto będzie odpowiedzialny za spłatę kredytu hipotecznego.

Odpowiedzialność za kredyt hipoteczny

Zaciągnięty przez małżonków kredyt hipoteczny stanowi zobowiązanie wobec banku, które co do zasady obciąża oboje małżonków solidarnie. Oznacza to, że nawet po rozwodzie obydwoje są odpowiedzialni za spłatę kredytu, a bank ma prawo dochodzić należności od każdego z nich, niezależnie od wewnętrznych ustaleń małżonków. Z tego powodu podział majątku wspólnego nie ma bezpośredniego wpływu na zobowiązania wobec banku.

W praktyce oznacza to, że nawet jeśli sąd przyzna nieruchomość jednemu z małżonków, obydwoje małżonkowie nadal będą odpowiedzialni za spłatę kredytu, chyba że bank zgodzi się na zmianę umowy kredytowej, co wymaga renegocjacji warunków kredytu.

Sposoby rozwiązania kwestii kredytu hipotecznego

Istnieje kilka sposobów na uregulowanie sytuacji kredytu hipotecznego w kontekście podziału majątku wspólnego:

1. Przyznanie nieruchomości jednemu z małżonków i spłata drugiego – sąd może przyznać nieruchomość jednemu z małżonków, zobowiązując go do spłaty drugiego małżonka w ramach podziału majątku. W takim przypadku najczęściej jeden z małżonków staje się wyłącznym właścicielem nieruchomości, ale oboje nadal odpowiadają solidarnie za spłatę kredytu, chyba że bank zgodzi się na zwolnienie jednego z małżonków z zobowiązania (tzw. przejęcie długu).

Przejęcie długu jest możliwe jedynie za zgodą banku, który musi ocenić, czy małżonek, który pozostanie dłużnikiem, będzie w stanie samodzielnie spłacać kredyt. Taka zgoda jest uzależniona od zdolności kredytowej tego małżonka, dlatego bank może odmówić zmiany umowy kredytowej.

2. Sprzedaż nieruchomości i spłata kredytu – innym rozwiązaniem jest sprzedaż nieruchomości i spłata kredytu z uzyskanych środków. Po sprzedaży nieruchomości kwota uzyskana z transakcji może zostać przeznaczona na całkowitą spłatę kredytu hipotecznego, a pozostała suma zostanie podzielona między małżonków zgodnie z ich udziałami w majątku wspólnym. Takie rozwiązanie pozwala zakończyć zobowiązanie wobec banku i uniknąć dalszych sporów co do odpowiedzialności za kredyt.

3. Przejęcie nieruchomości z kredytem przez jednego z małżonków – możliwe jest również rozwiązanie, w którym jeden z małżonków przejmuje zarówno nieruchomość, jak i całe zobowiązanie kredytowe. W takim przypadku małżonek, który przejmuje nieruchomość, zobowiązuje się do dalszej spłaty kredytu, a drugi małżonek zostaje zwolniony z odpowiedzialności za dług. Takie rozwiązanie wymaga jednak zgody banku, który musi dokonać odpowiedniej zmiany w umowie kredytowej.

4. Porozumienie między małżonkami a bankiem – w niektórych przypadkach małżonkowie mogą zawrzeć porozumienie z bankiem, w ramach którego zmieniają warunki spłaty kredytu. Może to polegać na przedłużeniu okresu spłaty, zmianie wysokości rat lub zmniejszeniu zobowiązania jednego z małżonków. Takie porozumienie może ułatwić podział majątku i złagodzić skutki finansowe rozwodu.

Postępowanie sądowe o podział majątku wspólnego z kredytem hipotecznym

Jeżeli małżonkowie nie są w stanie dojść do porozumienia co do podziału majątku wspólnego, konieczne jest przeprowadzenie postępowania sądowego. 

W trakcie postępowania sądowego sąd dokonuje ustalenia składu oraz wartości, jak również podziału majątku wspólnego, biorąc pod uwagę interesy obu stron, a także kwestie związane z kredytem hipotecznym. Sąd może np. przyznać nieruchomość jednemu z małżonków, uwzględniając wartość aktualnego obciążenia hipotecznego przy wycenie nieruchomości, a w konsekwencji ustalaniu wysokości spłaty jednego małżonka przez drugiego. 

Podsumowanie

Podział majątku wspólnego małżonków po rozwodzie, w którym jednym z głównych składników jest nieruchomość obciążona kredytem hipotecznym, to proces skomplikowany zarówno pod względem prawnym, jak i finansowym. W sytuacji kredytu hipotecznego kluczową kwestią jest ustalenie, kto będzie odpowiedzialny za dalszą spłatę zobowiązania oraz w jaki sposób podzielona zostanie nieruchomość. Istnieje kilka możliwości rozwiązania tej sytuacji, w tym przejęcie nieruchomości przez jednego z małżonków, sprzedaż nieruchomości lub renegocjacja warunków kredytu z bankiem. Decyzja o sposobie podziału zależy od okoliczności sprawy, a także od zdolności kredytowej małżonków oraz ich porozumienia co do przyszłych zobowiązań finansowych.

Autorem wpisu jest adwokat Marek Jaroch, informację o jego kancelarii znajdziecie Państwo w zakładce adwokat Białystok.