Rozwiązywanie umowy o prace za wypowiedzeniem

Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem jest jedną z najczęściej stosowanych form zakończenia stosunku pracy. Prawo pracy reguluje szczegółowo zarówno warunki, jak i procedury związane z tym procesem, aby zapewnić ochronę zarówno pracownikowi, jak i pracodawcy. W tym artykule omówimy, na czym polega wypowiedzenie umowy o pracę, jakie są terminy wypowiedzenia, przyczyny, które mogą uzasadniać wypowiedzenie, a także jakie obowiązki mają strony umowy podczas jej rozwiązywania.

Czym jest wypowiedzenie umowy o pracę?

Wypowiedzenie umowy o pracę to jednostronne oświadczenie woli jednej ze stron (pracownika lub pracodawcy), które zmierza do zakończenia stosunku pracy po upływie określonego okresu, zwanego okresem wypowiedzenia. Rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem nie wymaga zgody drugiej strony, ale musi spełniać określone warunki przewidziane w Kodeksie pracy. 

Wypowiedzenie może dotyczyć umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony, określony oraz umowy na okres próbny. Każdy rodzaj umowy ma inne zasady dotyczące okresu wypowiedzenia oraz ewentualnych przyczyn jego złożenia.

Okres wypowiedzenia

Okres wypowiedzenia to czas, który musi upłynąć od momentu złożenia wypowiedzenia do ostatecznego zakończenia stosunku pracy. Jego długość zależy od rodzaju umowy o pracę oraz stażu pracy pracownika u danego pracodawcy.

1. Umowa na okres próbny:

   – 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,

   – 1 tydzień, jeżeli okres próbny wynosi co najmniej 2 tygodnie,

   – 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.

2. Umowa na czas określony i nieokreślony:

   – 2 tygodnie, jeśli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,

   – 1 miesiąc, jeśli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,

   – 3 miesiące, jeśli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika

Pracownik ma prawo rozwiązać umowę o pracę za wypowiedzeniem bez podania przyczyny. Wystarczy, że złoży pracodawcy pisemne wypowiedzenie, zachowując odpowiedni okres wypowiedzenia. W praktyce pracownik może zdecydować się na ten krok z różnych powodów, takich jak lepsza oferta pracy, zmiana sytuacji osobistej lub niezadowolenie z warunków pracy.

Jednakże, jeśli pracownik chce rozwiązać umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia, musi wykazać ważne przyczyny, które uzasadniają taki krok, np. rażące naruszenie obowiązków przez pracodawcę (np. nieprzestrzeganie przepisów BHP, mobbing czy brak wypłaty wynagrodzenia).

Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę

Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę jest nieco bardziej skomplikowane niż wypowiedzenie dokonane przez pracownika. W przypadku umowy na czas nieokreślony, pracodawca ma obowiązek podania uzasadnionej przyczyny wypowiedzenia. Przyczyna ta musi być prawdziwa i konkretna, a jej brak może prowadzić do uznania wypowiedzenia za bezskuteczne przez sąd pracy.

Najczęstsze przyczyny wypowiedzenia umowy przez pracodawcę to:

– niewłaściwe wykonywanie obowiązków pracowniczych,

– utrata zaufania do pracownika,

– restrukturyzacja firmy lub likwidacja stanowiska pracy,

– brak kwalifikacji lub umiejętności niezbędnych do wykonywania pracy.

Pracodawca ma obowiązek podania przyczyny wypowiedzenia, musi również zachować odpowiedni okres wypowiedzenia.

Konsultacja związkowa przy wypowiedzeniu umowy

W sytuacji, gdy pracodawca zamierza wypowiedzieć umowę o pracę pracownikowi zatrudnionemu na czas nieokreślony, a ten pracownik jest członkiem związku zawodowego, pracodawca ma obowiązek skonsultować z odpowiednią organizacją związkową zamiar wypowiedzenia. Związek ma 5 dni na wyrażenie swojej opinii. Jeśli związek uzna, że wypowiedzenie jest nieuzasadnione, może podjąć negocjacje z pracodawcą, choć ostateczna decyzja należy do pracodawcy.

Obowiązki pracodawcy i pracownika w okresie wypowiedzenia

W okresie wypowiedzenia zarówno pracodawca, jak i pracownik muszą wywiązywać się ze swoich obowiązków wynikających z umowy o pracę. Pracownik nadal musi świadczyć pracę, a pracodawca ma obowiązek wypłacać mu wynagrodzenie. Jednak istnieje możliwość zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia, przy czym nadal przysługuje mu wynagrodzenie.

Pracodawca ma także prawo udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia. Jeśli pracownik nie wykorzysta całego przysługującego mu urlopu, pracodawca musi wypłacić mu ekwiwalent za niewykorzystane dni urlopowe.

Ochrona przed wypowiedzeniem

Polskie prawo przewiduje szczególne grupy pracowników, które są chronione przed wypowiedzeniem umowy o pracę. Należą do nich m.in. kobiety w ciąży, pracownicy w okresie przedemerytalnym (cztery lata przed osiągnięciem wieku emerytalnego), osoby korzystające z urlopu macierzyńskiego czy ojcowskiego, a także pracownicy nieobecni w pracy, których to nieobecność jest usprawiedliwiona.

Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę osobom należącym do tych grup, chyba że uzyska zgodę odpowiedniego organu (np. inspekcji pracy) lub w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy.

Roszczenia pracownika w razie nieuzasadnionego wypowiedzenia

Jeśli pracodawca wypowie umowę o pracę w sposób nieuzasadniony lub z naruszeniem przepisów prawa, pracownik może dochodzić swoich praw przed sądem pracy. Może domagać się przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach lub odszkodowania, które wynosi równowartość wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, jednak nie mniej niż za okres wypowiedzenia.

Podsumowanie

Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem jest złożonym procesem, który musi odbywać się zgodnie z przepisami prawa pracy. Obie strony – zarówno pracownik, jak i pracodawca – mają swoje prawa i obowiązki, które muszą być przestrzegane. Okres wypowiedzenia, przyczyny wypowiedzenia oraz obowiązki w trakcie tego okresu są kluczowymi elementami, które regulują zakończenie stosunku pracy. Niezastosowanie się do tych przepisów może skutkować roszczeniami pracownika przed sądem pracy i odpowiedzialnością pracodawcy.

Autorem wpisu jest adwokat Marek Jaroch, informację o jego kancelarii znajdziecie Państwo w zakładce adwokat Białystok.