W dniu 25 marca 2021 roku Sąd Najwyższy na wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego – Małgorzaty Manowskiej podejmie uchwałę, która ma na celu rozstrzygnięcie 6 kluczowych problemów, które najczęściej pojawiały się w ostatnich latach w trakcie sporów sądowych pomiędzy „frankowiczami”, a bankami. Poniżej wskazuję te zagadnienia, które w formie pytań zostały zadane Sądowi Najwyższemu przez Prezes Manowską:
- Czy sąd w miejsce kursu z tabeli bankowej może wskazać inny sposób wyliczania kursów walut, które będą podstawą do waloryzacji kredytu indeksowanego, bądź denominowanego?
- Czy w przypadku gdyby sąd nie mógł wskazać stronom innego sposobu wyliczania kursów walut do waloryzacji kredytu indeksowanego, umowa po wyeliminowaniu klauzul waloryzacyjnych (co najczęściej oznacza wyeliminowanie również waloryzacji) może wiązać w pozostałym zakresie, tj. czy sąd może „odfrankowić” kredyt indeksowany?
- Czy w przypadku gdyby sąd nie mógł wskazać stronom innego sposobu wyliczania kursów walut do waloryzacji kredytu denominowanego, umowa po wyeliminowaniu klauzul waloryzacyjnych może wiązać w pozostałym zakresie, tj. czy sąd może „odfrankowić” kredyt denominowany?
- Czy w przypadku stwierdzenia przez sąd nieważności umowy kredytowej należy stosować tzw. „teorie salda”, czy też „teorie dwóch kondycji”?
- Jak liczyć bieg przedawnienia roszczeń banku o zwrot wypłaconego kredytu w przypadku stwierdzenia przez sąd nieważności umowy kredytowej – czy w takim przypadku bieg przedawnienia rozpoczyna się od chwili wypłaty kredytu?
- Czy w przypadku stwierdzenia przez sąd nieważności umowy kredytowej strona może również żądać wynagrodzenia z tytułu korzystania z jej środków pieniężnych przez drugą stronę?
Kwestie te, jak się zdaje, są główną przyczyną braku jednolitości orzecznictwa sądowego w tego typu sprawach, a także przewlekłości, która sprawia, że procesy kredytobiorców z bankami, zamiast kończyć się szybko, trwają często 4-5 lat. O ile odpowiedź na pytanie nr 1 można z dużą dozą prawdopodobieństwa przewidzieć – wynika ona bowiem z dotychczasowych orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, jak i wcześniejszych orzeczeń Sądu Najwyższego (klauzule waloryzacyjne, jak i w konsekwencji sama waloryzacja, winny zostać wyeliminowane z umowy), to prognozowanie odpowiedzi na pozostałe pytania jest już trudniejszym zadaniem. Dotychczasowe wyroki Sądu Najwyższego są często bowiem w tym zakresie ze sobą sprzeczne.
Aktualna sytuacja kształtuje się więc w ten sposób, że składając w tym samym sądzie 3 pozwy dotyczące takiej samej umowy kredytowej zawartej z tym samym bankiem, możemy doczekać się 3 (bądź więcej !) różnych rozstrzygnięć, tj. jedna sprawa może skończyć się utrzymaniem umowy kredytowej umowy w mocy prawnej (tzw. „odfrankowienie”), druga – stwierdzeniem jej nieważności i zasądzeniem zwrotu wpłaconych przez kredytobiorcę rat (zastosowanie przez sąd tzw. „teoria dwóch kondykcji”), a trzecia – stwierdzeniem jej nieważności i oddaleniem roszczeń pieniężnych kredytobiorcy (zastosowanie przez sąd tzw. „teoria salda”).
Rodzaj rozstrzygnięcia zależy w dużej mierze od indywidualnego poglądu sędziego rozpoznającego sprawę na tych kilka zagadnień prawnych wskazanych w pkt 2-5 powyżej. Uchwała, która ma dać odpowiedź na te pytania, zostanie podjęta przez 26 sędziów, tj. przez pełny skład Izby Cywilnej Sądu Najwyższego. Powyższe oznacza, że uzyska ona moc zasady prawnej, która będzie wiązać wszystkie składy Sądu Najwyższego, a dla sądów powszechnych – będzie stanowić swoisty drogowskaz, zgodnie z którym powinny one orzekać.
Wszyscy liczymy więc na to, że po 25 marca 2021 roku wspomniane wyżej rozbieżności w wydawanych wyrokach znikną, a procesy będą kończyć się szybciej, bowiem sędziowie orzekający w tego typu sprawach nie będą obawiali się już, że wydadzą nieprawidłowy wyrok, a ich działania staną się śmielsze i szybsze. Jak będzie, czas pokaże.
Autorem tekstu jest Kancelaria Adwokacka Chmurski i Trzebiatowski Sp. p. z Warszawy.
Aktualne informacje dotyczące spraw kredytów frankowych można znaleźć również na ich stronie internetowej www.chmurski.com.pl.