Kodeks postępowania cywilnego zawiera przepisy, które regulują wszelkie kwestie związane z postępowaniem sądowym.
Spis treści
- Postępowanie procesowe i nieprocesowe
- Rodzaje spraw gospodarczych
- Pominięcie trybu gospodarczego
- Czym charakteryzuje się postępowanie gospodarcze?
- Prekluzja dowodowa
- Zeznania świadka w postępowaniu gospodarczym
- Umowa dowodowa w postępowaniu gospodarczym
- Odmienności w postępowaniu gospodarczym
Postępowanie procesowe i nieprocesowe
Należy mieć na względzie, że główny podział tego postępowania przebiega wzdłuż linii proces-nieproces. Charakter danej sprawy, a zwłaszcza to, czy po dwóch stronach barykady stoją podmioty, które reprezentują sprzeczne ze sobą interesy, ewentualnie charakter danego postępowania wyklucza możliwość tak naprawdę pokrzywdzenia jednej ze stron, tworzy właśnie ten podział.
Dla ułatwienia kodeks postępowania cywilnego wprowadza zasadę, że wszelkie postępowania, które nie zostały wyraźnie wskazane w części dotyczącej nieprocesu, powinny zostać rozpoznane w trybie procesowym. Dzięki tej zasadzie wiadome jest, do jakiego trybu, w razie jakichkolwiek wątpliwości, dana sprawa powinna trafić.
Obok ogólnych przepisów dotyczących postępowania procesowego kodeks postępowania cywilnego wyróżnia szczególne postępowania procesowe, wobec których stosowane są odmienne regulacje prawne. Jednym z takich postępowań jest postępowanie gospodarcze uregulowane w Dziale IIA Kodeksu postępowania cywilnego odnośnie procesy.
Rodzaje spraw gospodarczych
W artykule 4582 kodeksu postępowania cywilnego wskazane zostały konkretne rodzaje spraw, które muszą zostać rozpoznane w trybie postępowania gospodarczego. Jeżeli dokładnie przyjrzymy się zakresowi przedmiotowemu postępowania gospodarczego, dojdziemy do wniosku, że nie zawsze konieczne jest bycie przedsiębiorcą, aby faktycznie brać udział w takim postępowaniu.
Weźmy na przykład pod uwagę sprawy związane z robotami budowlanymi, gdzie najczęściej po jednej stronie występuje inwestor, jako osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, wykonawcą zaś jest zazwyczaj podmiot profesjonalny. W takim przypadku, mimo braku cechy prowadzenia działalności gospodarczej po obu stronach, sprawa taka trafi do trybu postępowania gospodarczego.
Pominięcie trybu gospodarczego
W takich przypadkach kodeks postępowania cywilnego wyjątkowo przewiduje możliwość pominięcia trybu gospodarczego, niemniej takie oświadczenie musi zostać złożone wyłącznie w piśmie inicjującym postępowanie, ewentualnie w pierwszym piśmie po którym dana strona nieprowadząca działalności gospodarczej lub przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą i nie reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika otrzymał pouczenia w zakresie przepisów dotyczących postępowania gospodarczego.
Czym charakteryzuje się postępowanie gospodarcze?
Postępowanie gospodarcze dotyczy przede wszystkim zagadnień trudnych, technicznie i faktycznie skomplikowanych, dotyczących różnego rodzaju spraw o zapłatę czy nakazanie określonego zachowania.
Samo w sobie postępowanie gospodarcze cechuje się dosyć sporym formalizmem, który ma na celu przede wszystkim nadanie prawidłowego toku postępowania, jak również ma zdyscyplinować strony do tego, aby w sposób sprawny mogły zakończyć toczące się między nimi spór.
Prekluzja dowodowa
Przykładem takiego rozwiązania jest prekluzja dowodowa dotycząca nowych dowodów, powstałych w toku prowadzonego postępowania. Strona, która chciałaby się powołać na nowe dowody i fakty, obowiązana jest udostępnić je sądowi w terminie 14 dni od dnia ich zaistnienia lub dowiedzenia się o danym fakcie lub dowodzie. Spóźnienie powoduje, że strona skutecznie nie będzie mogła już skorzystać z danego dowodu, a to w konsekwencji może doprowadzić do sytuacji, że mimo posiadania określonej wiedzy nadane fakt, w rzeczywistości nie zostanie on uznany przez sąd, a w konsekwencji strona nawet może przegrać sprawę.
Zeznania świadka w postępowaniu gospodarczym
Należy również zwrócić uwagę na formalizm związany z dopuszczeniem dowodu z zeznań świadków, albowiem ten dowód stosowany jest tutaj w drodze wyjątku, wbrew temu co ma miejsce w toku zwykłego postępowania procesowego. Za główny dowód w sprawach gospodarczych uznaje się dokumenty w różnej ich formie, które potwierdzają dane fakty, na które powołuje się strona.
Niedopuszczalny jest dowód z zeznań świadka ponad osnowę dokumentu, wobec czego nie sposób jest przepytywać świadka o te okoliczności, które miałyby wykazać odmienną treść, czy odmienny charakter danego dokumentu.
Umowa dowodowa w postępowaniu gospodarczym
Zupełnie nową kwestią związaną z postępowaniem gospodarczym stała się umowa dowodowa. Strony w porozumieniu mogą ustalić zasady przeprowadzania dowodów, w tym również określić które dowody będą lub nie będą przydatne, miarodajne do rozstrzygnięcia w danej sprawie.
Standardowo w postępowaniu gospodarczym rozstrzygnięcie sądu wielokrotnie zależy od uprzedniego wydania opinii przez biegłego z danej dziedziny. Trzeba mieć na względzie, że kategoria spraw, które zostały skierowane do postępowania gospodarczego jako obowiązkowe, częstokroć wymaga wiedzy specjalnej z dziedziny budownictwa hydrauliki, elektryki, budowy i eksploatacji maszyn czy konstrukcji stalowych.
Od lat pojawiają się głosy, że to w rzeczywistości nie sąd, a biegły wydaje rozstrzygnięcie w danej sprawie, niemniej sama opinia biegłego nie jest jedynym materiałem, na którym opiera się sąd, częstokroć sięgając do dokumentów sporządzony w trakcie realizacji umowy, a w ostateczności również do zeznań świadków i przesłuchania stron.
Odmienności w postępowaniu gospodarczym
Co istotne, w toku postępowania brak jest możliwości rozszerzenia powództwa lub jego zmiany, ponadto niedopuszczalne jest powództwo wzajemne. Takie o uregulowanie, czerpiące zamysł z postępowania uproszczonego, ma na celu przede wszystkim koncentrację materiału dowodowego i postępowania na jednym zagadnieniu, co w konsekwencji powinno doprowadzić do szybkiego i sprawnego rozstrzygnięcia danego problemu.
